سرطان تخمدان یکی از خاموش ترین انواع سرطان در میان زنان به شمار می رود. بیماری که اغلب تا مراحل پیشرفته، نشانه های مشخصی ندارد و به همین دلیل به آن لقب «قاتل خاموش» داده اند. تخمدان ها که دو عضو کوچک اما حیاتی در دستگاه تناسلی زنان هستند، وظیفه تولید هورمون های زنانه و آزادسازی تخمک را بر عهده دارند. زمانی که سلول های این ناحیه به شکلی غیرقابل کنترل شروع به رشد می کنند، زمینه ساز بروز سرطان تخمدان می شوند. در این مقاله به بررسی انواع سرطان تخمدان، دلایل بروز، علائم، مراحل، روشهای پیشگیری و تشخیص آن می پردازیم پس با ما همراه باشید.
سرطان تخمدان چیست؟
سرطان تخمدان نوعی بیماری بوده که در آن سلول های غیرطبیعی در تخمدان ها رشد کرده و تکثیر می یابند. تخمدان ها که بخشی از دستگاه تولید مثل زنانه هستند، نقش بسزایی در تولید تخمک ها و هورمون های زنانه ایفا می کنند. سرطان تخمدان در مراحل اولیه بدون علائم قابل توجهی بوده و به سرعت پیشرفت می کند. این نوع سرطان به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد و به همین دلیل تشخیص زودهنگام آن برای درمان موثر بسیار حائز اهمیت است.
علائم سرطان تخمدان
لازم به ذکر است علائم سرطان تخمدان در مراحل اولیه خفیف یا نامحسوس می باشند اما با پیشرفت بیماری، علائم بارزتر می شوند. علائم شایع این سرطان به شرح زیر است:
- درد هنگام رابطه جنسی
- احساس خستگی غیرعادی و مداوم
- درد یا احساس پری در ناحیه شکم یا لگن
- کاهش وزن غیرقابل توضیح یا از دست دادن اشتها
- نیاز به ادرار کردن مکرر به دلیل فشار تومور بر مثانه
- احساس پر بودن شکم حتی بعد از خوردن مقادیر کم غذا
- تغییرات در عادت های گوارشی مانند یبوست، اسهال یا مشکلات گوارشی
توجه: در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا به بهترین جراح انکولوژی تهران مراجعه نمایید تا با بررسی علائم بهترین روش درمان را برای شما عزیزان در نظر بگیرد.
دلایل بروز سرطان تخمدان
تومور کروکنبرگ تخمدان بنا به دلایل مختلفی ایجاد می شود که برخی از آنها هنوز به طور کامل مشخص نیستند. با این حال، عوامل خطر مختلفی وجود دارند که احتمال بروز این نوع سرطان را افزایش می دهند. این عوامل شامل موارد زیر است:
بیماری های ژنتیکی و سندرم های خاص
برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندروم لینچ و سندروم نوروفیبروماتوز خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهند.
چاقی
افزایش وزن و چاقی ارتباط مستقیم با سرطان تخمدان دارد زیرا با افزایش وزن، خطر ابتلا به سرطان سینه افزایش می یابد.
هورمون درمانی جایگزین
استفاده طولانی مدت از هورمون های درمانی بعد از یائسگی برای تسکین علائم یائسگی خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد.
ناتوانی در تخمک گذاری طبیعی
در زنانی که تخمک گذاری های منظم ندارند یا مبتلا به بیماری هایی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، خطر ابتلا به سرطان تخمدان افزایش می یابد.
سن
بهتر است بدانید خطر ابتلا به تومورهای تخمدان با افزایش سن بالا می رود و این عارضه بیشتر در زنان بالای 50 سال و در دوران یائسگی مشاهده می شود.
سابقه خانوادگی
داشتن سابقه خانوادگی از سرطان تخمدان، سینه یا روده بزرگ خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد. جهش های ژنتیکی مانند جهش در ژن های BRCA1 و BRCA2 باعث افزایش خطر سرطان سینه و تخمدان می شوند.
عدم بارداری و شیردهی
زنانی که هرگز باردار نشده اند یا به مدت طولانی شیردهی نکرده اند، نسبت به زنانی که بارداری و شیردهی را تجربه کرده اند، خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تخمدان دارند.
بیشتر بخوانید: جراحی غدد لنفاوی نگهبان
انواع سرطان تخمدان
به طور کلی سرطان تخمدان به چند نوع مختلف تقسیم می شود که بر اساس نوع سلول های سرطانی و منطقه ای که در آن رشد می کنند، شناسایی می شوند. انواع اصلی سرطان تخمدان را در ادامه بشناسید.
سرطان استرومال تخمدان
این نوع سرطان از سلول های حمایتی و بافت پیوندی که تخمدان ها را می سازند، شروع می شود و به آرامی رشد می کند.
سرطان اپیتلیال تخمدان
این نوع سرطان بسیار شایع بوده و از سلول های سطح تخمدان شروع می شود. سرطان اپیتلیال تخمدان در مراحل پیشرفته تشخیص داده می شود و به بخش های دیگر بدن گسترش می یابد. این نوع سرطان شامل چند زیرگروه از جمله سرطان سلول سنگفرشی، آدنوکارسینوم و سرطان سلول شفاف می باشد.
سرطان گنادوتروپیک
این نوع سرطان از سلول هایی که مسئول تولید تخمک در تخمدان ها هستند، به وجود می آید. این نوع سرطان به طور معمول در زنان جوان مشاهده می شود و بیشتر قابل درمان است.
عوامل خطر سرطان تخمدان
بهتر است بدانید عوامل خطر ذکر شده در زیر به تنهایی یا به صورت ترکیبی، خطر ابتلا به سرطان تخمدان را بالا می برند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- سن بالا
- سیگار کشیدن
- یائسگی دیررس
- اضافه وزن و چاقی
- تاریخچه نژادی یا قومی
- استفاده از هورمون درمانی جایگزین
- عدم بارداری یا بارداری در سنین بالاتر
بیشتر بخوانید: تومورهای GIST دستگاه گوارش
مراحل سرطان تخمدان
مراحل سرطان تخمدان به منظور تعیین میزان پیشرفت بیماری و تصمیم گیری در مورد روش درمان از یک سیستم مرحله بندی خاص استفاده می شود. این مراحل به طور کلی شامل چهار مرحله اصلی هستند.
مرحله 1 یا مرحله اولیه
در این مرحله، سرطان محدود به تخمدان ها است. این مرحله به چند زیرگروه تقسیم می‌شود:
- مرحله 1A: سرطان تنها در یک تخمدان یا لوله فالوپ باقی مانده است.
- مرحله 1B: سرطان در هر دو تخمدان یا لوله فالوپ گسترش یافته است.
- مرحله 1C: سرطان در تخمدان ها یا لوله های فالوپ گسترش یافته و به شکم یا مایعات شکمی منتشر می شود.
مرحله 2 یا مرحله پیشرفته محدود
در این مرحله، سرطان به نواحی دیگر لگن گسترش یافته اما هنوز در نواحی اصلی تخمدان باقی مانده است. زیرگروه های این مرحله به شرح زیر است:
- مرحله 2A: سرطان به رحم یا لوله های فالوپ گسترش یافته است.
- مرحله 2B: سرطان به سایر نواحی لگن مانند مثانه یا روده گسترش پیدا کرده است.
بیشتر بخوانید: سرطان رحم چیست؟
مرحله 3 یا مرحله پیشرفته
سرطان در این مرحله به داخل حفره شکمی یا غدد لنفاوی نزدیک منتشر شده است.
- مرحله 3A: سرطان به سطح شکم یا غدد لنفاوی نزدیک منتشر شده است.
- مرحله 3B: سرطان به نواحی بیشتر شکم گسترش یافته و توده های کوچکتر کمتر از 2 سانتی متر در شکم ایجاد کرده است.
- مرحله 3C: سرطان به مناطق بزرگتر در شکم و غدد لنفاوی گسترش یافته است.
- مرحله 4 یا مرحله نهایی: این مرحله به عنوان آخرین مرحله سرطان شناخته می شود و معمولا زمانی رخ می دهد که سرطان به اندام های دورتر بدن مانند ریه ها، کبد یا سایر اعضای بدن گسترش یافته است.
روشهای پیشگیری سرطان تخمدان
پیشگیری از سرطان تخمدان چالش برانگیز بوده اما با این حال، برخی از روش ها و تغییرات در شیوه زندگی احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش می دهند یا در شناسایی زودهنگام آن موثر است. برخی از مهمترین روشهای پیشگیری از این عارضه به شرح زیر است:
- اضافه وزن و چاقی به ویژه در دوران یائسگی خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد.
- بارداری و شیردهی با کاهش تعداد تخمک گذاری ها، خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کمتر می کنند.
- حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم منجر به کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان می گردد.
- آگاهی از عوامل خطر و مراجعه منظم برای بررسی های پزشکی به تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر بیماری کمک می کند.
- مصرف طولانی مدت قرص های ضدبارداری هورمونی باعث کاهش تخمک گذاری و کاهش احتمال بروز سرطان تخمدان می شود.
- زنانی که دارای سابقه خانوادگی سرطان تخمدان یا جهش ژن های BRCA1 و BRCA2 هستند با جراحی پیشگیرانه تخمدان ها، خطر ابتلا را به میزان زیادی کاهش می دهند.
بیشتر بخوانید: روشهای درمان سارکوم
روش های تشخیص سرطان تخمدان
تشخیص سرطان تخمدان از طریق روشهای مختلفی انجام می شود که به شرح زیر است:
- بیوپسی
- ام آر آی
- سی تی اسکن
- معاینات بالینی
- سونوگرافی ترانس واژینال
- آزمایش های آزمایشگاهی مانند آزمایش خون CA-125
روشهای درمان سرطان تخمدان
بهتر است بدانید درمان سرطان تخمدان به مرحله بیماری، نوع سرطان و وضعیت عمومی بستگی دارد. روش های درمانی اصلی شامل موارد زیر هستند.
- جراحی
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- درمان های هدفمند با دارو
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، سرطان تخمدان یکی از بیماری های پیچیده بوده که نیاز به تشخیص سریع و درمان های موثر دارد. با پیشرفت های پزشکی و روشهای نوین درمانی، شانس موفقیت درمان این سرطان به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. اگرچه پیشگیری از سرطان تخمدان به طور کامل ممکن نیست اما تشخیص زودهنگام، مدیریت صحیح و درمان های به موقع تاثیر زیادی بر بهبود سلامتی شما عزیزان دارد. لازم به ذکر است در این مسیر حضور پزشکانی با تجربه مانند دکتر فرزاد واقف داوری، فوق تخصص جراحی سرطان راهنمای مطمئنی برای پیشگیری، تشخیص و درمان موثر سرطان تخمدان می باشد.