تومورهای GIST دستگاه گوارش یکی از ناشناخته ترين و در عين حال مهمترين تومورهای مزانشیمی هستند كه در جدار لوله گوارش رشد می كنند. اين تومورها اگرچه نسبتا نادرند اما به دليل رفتار بالینی متفاوت و پاسخ خاص به درمان های هدفمند، توجه بسیاری از پزشكان و پژوهشگران را به خود جلب كرده اند. در این مقاله به بررسی ویژگی های پاتولوژیک، بالینی و درمانی تومورهای GIST می پردازیم تا اطلاعاتی کاربردی و علمی به شما عزیزان ارائه دهیم پس با ما همراه باشید.
تومور استرومال دستگاه گوارش (GIST) چیست؟
تومور استرومال دستگاه گوارش نوعی تومور نادر بوده که در بافت های استرومال دستگاه گوارش ایجاد می شود. این تومورها در معده و روده کوچک تشکیل می شوند اما ممکن است در هر بخش دیگری از دستگاه گوارش نیز بروز کنند. GIST ها از اندازه های کوچک تا بزرگ متغیر می باشند و در برخی موارد به صورت خوش خیم یا با احتمال گسترش به دیگر قسمت های بدن رشد می کنند.
علائم تومورهای GIST دستگاه گوارش
تومورهای استرومال دستگاه گوارش با علائم مختلفی بروز می کند اما در بسیاری از موارد، افراد در مراحل اولیه هیچ علامتی نخواهند داشت. به طور کلی علائم این عارضه به شرح زیر است:
- تهوع و استفراغ
- درد یا ناراحتی شکمی
- کاهش وزن غیرمستقیم
- احساس سیری زودهنگام
- خونریزی گوارشی و مدفوع تیره رنگ یا سیاه
بیشتر بخوانید: کیست پانکراس چیست؟
علت تومور استرومال دستگاه گوارش
بهتر است بدانید علت دقیق بروز تومورهای استرومال دستگاه گوارش هنوز به طور کامل شناخته نشده اما تحقیقات نشان می دهند که تغییرات ژنتیکی خاص در سلول های بنیادی بافت های استرومال باعث ایجاد این تومورها می شود. در بیشتر موارد این تغییرات در ژن های KIT و PDGFRA اتفاق می افتند. این ژن ها مسئول تولید پروتئین هایی هستند که به تنظیم رشد و تقسیم سلولی کمک می کنند و زمانی که این ژن ها دچار جهش می شوند، سلول ها به طور غیرقابل کنترل تقسیم شده و تومورها شکل می گیرند.
عوامل خطر تومور استرومال دستگاه گوارش
عوامل خطر تومور استرومال دستگاه گوارش شامل عواملی بوده که احتمال بروز این تومورها را افزایش می دهند. برخی از این عوامل خطر عبارتند از:
- سابقه خانوادگی یا ژنتیکی: افراد با سابقه خانوادگی ابتلا به سندرم های ژنتیکی خاص مانند سندرم کارنی استراتاکوس یا سندرم نئوپلازی اندوکرینی خانوادگی بیشتر در معرض خطر ابتلا به GIST هستند.
- سابقه ابتلا به برخی بیماری های ژنتیکی: برخی از بیماری های ژنتیکی مانند سندرم نئوپلازی آندودرمال خانوادگی نوع 1 نیز خطر ابتلا به استرومال را افزایش می دهند. در این بیماری ها، جهش در ژن های خاصی منجر به شکل گیری تومورهای استرومال در دستگاه گوارش می شود.
- سن بالا: بیشتر موارد GIST در افراد بالغ بالای 40 سال مشاهده می شود. البته لازم به ذکر است این تومورها در هر سنی رخ می دهند اما بروز آنها در افراد مسن تر بیشتر است.
این عوامل خطر شانس بروز تومورهای استرومال را افزایش می دهند اما لازم به ذکر است که بسیاری از افرادی که این عوامل را دارند به GIST مبتلا نمی شوند و بسیاری از افرادی که این عوامل را ندارند به استرومال مبتلا می شوند. بنابراین، علاوه بر عوامل ذکر شده، سایر فاکتورهای ژنتیکی و محیطی نیز در بروز این عارضه نقش خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: سرطان روده بزرگ چیست؟
چه کسانی در معرض خطر تومور استرومایی دستگاه گوارش هستند؟
برخی افراد به دلیل ابتلا به مشکلات ژنتیکی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می گیرند. در ادامه به برخی از آنها اشاره می نماییم:
- کسانی که بالای 40 سال سن دارند.
- اشخاص با جهش در ژن های KIT و PDGFRA
- افراد مبتلا به بیماری های ژنتیکی خاص مانند سندرم نئوپلازی آندودرمال خانوادگی نوع 1
- افراد با سابقه خانوادگی بیماری های ژنتیکی مانند سندرم کارنی یا سندرم نئوپلازی آندودرمال خانوادگی
بیشتر بخوانید: بهترین روشهای درمان تومورهای سارکوم
روشهای پیشگیری از تومورهای استرومایی گوارشی (GIST)
پیشگیری از تومورهای استرومایی دستگاه گوارش به دلیل پیچیدگی و عوامل ژنتیکی که در بروز این تومورها نقش دارند، به طور کامل ممکن نیست. با این حال، اقدامات خاصی وجود دارند که به شناسایی زودهنگام این تومورها کمک می کنند و خطرات ناشی از آن ها را کاهش می دهند:
- در صورت وجود تاریخچه خانوادگی ابتلا به GIST یا بیماری های ژنتیکی مرتبط، مشاوره ژنتیکی کمک می کند تا از خطرات احتمالی آگاه شوید و برنامه های مراقبتی مناسب را دنبال نمایید.
- افرادی که در معرض خطر بالاتر ابتلا به GIST قرار دارند، به ویژه افراد مسن یا کسانی که بیماری های ژنتیکی خاص دارند باید تحت غربالگری منظم قرار بگیرند که این غربالگری ها شامل آزمایش های تصویربرداری می باشد.
- افراد با سابقه خانوادگی بیماری های ژنتیکی مانند سندرم کارنی یا سندرم نئوپلازی آندودرمال خانوادگی و کسانی که به سندرم نئوپلازی آندودرمال خانوادگی نوع 1 مبتلا هستند، باید تحت مشاوره ژنتیکی و مراقبت های ویژه قرار گیرند.
روشهای تشخیص تومورهای GIST دستگاه گوارش
به طور کلی روشهای مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارد که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره می نماییم:
- آندوسکوپی
- آزمایش های مولکولی
- تصویربرداری ام آر آی
- اولتراسونوگرافی اندوسکوپیک
- روش های تصویربرداری و بیوپسی
- تصویربرداری با توموگرافی کامپیوتری
روشهای درمان تومور استرومال دستگاه گوارش
درمان تومورهای استرومایی دستگاه گوارش به اندازه، محل و ویژگی های تومور بستگی دارد. روشهای درمان این عارضه به شرح زیر است:
- جراح
- داروهای هدفمند
- مراقبت های حمایتی
- شیمی درمانی و رادیوتراپی
بیشتر بخوانید: سرطان تخمدان چیست؟
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، تومورهای استرومایی دستگاه گوارش (GIST) از جمله نادرترین و مهمترین تومورهای مزانشیمی گوارشی هستند که تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمانی مناسب، نقش تعیین کننده ای در پیش آگهی آنها دارد. جراحی دقیق همراه با درمان های هدفمند مانند ایماتینیب به ویژه در موارد پیشرفته یا متاستاتیک نتایج درمانی بسیار موفقی را برای شما عزیزان به همراه دارد. پیگیری منظم، بررسی های مکرر، انکولوژی و جراحی برای مدیریت صحیح این تومورها ضروری است. دکتر فرزاد واقف داوری، متخصص جراحی عمومی و جراحی انکولوژی با دانش و تجربه در درمان تومورهای گوارشی می تواند بهترین روش درمان را به بیماران مبتلا به این عارضه ارائه دهد.