درمان تومورهای سارکوم یکی از ارکان اصلی در مدیریت این گروه از تومورهای نادر و اغلب مهاجم است که در بافت های همبند مانند عضله، چربی، عروق و استخوان بروز می کنند. با توجه به پیچیدگی محل های درگیر و احتمال بالای عود موضعی یا متاستاز، جراحی در اغلب موارد نه تنها نقش درمانی بلکه گاهی نقشی تعیین کننده در حفظ زندگی شما عزیزان ایفا می کند. در این مقاله به بررسی تمامی روشهای تشخیص و درمان این عارضه می پردازیم پس با ما همراه باشید.
روشهای تشخیص سارکوم
تشخیص تومورهای سارکوم که نوعی سرطان نادر با منشا بافت های همبند بوده نیازمند بررسی های دقیق بالینی، تصویربرداری و نمونه برداری است. در ادامه به روش های رایج برای تشخیص سارکوم اشاره می نماییم:
معاینه فیزیکی
معاینه فیزیکی یکی از اولین و مهمترین مراحل در تشخیص سارکوم بوده که طی آن پزشک با مشاهده و لمس توده یا ناحیه مشکوک، اندازه، سفتی، تحرک پذیری، عمق و ارتباط آن با بافت های اطراف را بررسی می کند. در این مرحله، بررسی تغییرات پوستی یا علائم فشاری بر اعصاب و عروق نیز انجام می شود. اگرچه معاینه فیزیکی به تنهایی برای تشخیص این عارضه کافی نیست اما نقش مهمی در تشخیص اولیه و تصمیم گیری برای اقدامات تکمیلی دارد.
رادیوگرافی (اشعه ایکس)
رادیوگرافی یکی از روش های اولیه و ساده تصویربرداری در تشخیص سارکوم، مخصوصا سارکوم های استخوانی است. این روش با استفاده از پرتوهای ایکس امکان مشاهده تغییرات غیرطبیعی در ساختار استخوان مانند تخریب استخوان، توده های مشکوک، رسوب کلسیم یا الگوهای رشد غیرمعمول را فراهم می سازد. اگرچه رادیوگرافی دقت کافی برای بررسی توده های بافت نرم را ندارد اما سرنخ های مهمی ارائه می دهد.
بیشتر بخوانید: سرطان تخمدان چیست؟
سی تی اسکن (CT Scan)
سی تی اسکن با استفاده از پرتوهای ایکس و پردازش کامپیوتری، تصاویر دقیق و مقطعی از بدن ارائه می دهد. این روش در بررسی سارکوم های استخوانی و نیز بررسی گسترش تومور به اندام های داخلی مانند ریه ها کاربرد دارد. سی تی اسکن جزئیاتی از شکل، اندازه، تراکم و محل دقیق توده را نشان می دهد و نقش مهمی در برنامه ریزی برای نمونه برداری یا جراحی دارد.
اسکن استخوان
اسکن استخوان یکی از روشهای تصویربرداری هسته ای در تشخیص سارکوم، در موارد مشکوک به درگیری استخوان یا متاستاز استخوانی است. در این روش، مقدار کمی ماده رادیواکتیو به بدن تزریق می شود که در نواحی با فعالیت سلولی بالا مانند نواحی سرطانی، تجمع می یابد. سپس با استفاده از دوربین گاما، تصاویری از اسکلت بدن تهیه می شود که نواحی غیر طبیعی را نشان می دهد.
اسکن PET (توموگرافی انتشار پوزیترون)
توموگرافی با انتشار پوزیترون از روش های پیشرفته تصویربرداری در تشخیص و ارزیابی سارکوم است که با بررسی فعالیت متابولیک سلول ها، نواحی مشکوک به سرطان را شناسایی می کند. در این روش، ماده ای رادیواکتیو مانند FDG به بدن تزریق می شود که در سلول های پرانرژی مانند سلول های سرطانی تجمع می یابد. PET اسکن در تشخیص توده های اولیه، تشخیص متاستاز به اندام های دیگر مثل ریه، کبد یا استخوان، ارزیابی میزان تهاجم تومور و بررسی پاسخ به درمان بسیار موثر می باشد.
نمونه برداری (بیوپسی)
نمونه برداری یکی از مهمترین و قطعی ترین راه های تشخیص سارکوم بوده که در آن بخشی از بافت مشکوک برای بررسی میکروسکوپی برداشته می شود. این روش به صورت نمونه گیری سوزنی یا در برخی موارد به شکل جراحی باز انجام می شود و تحت هدایت تصویربرداری مانند سونوگرافی، CT یا MRI صورت می گیرد تا دقت آن افزایش یابد. پاتولوژیست با بررسی سلول ها و ساختار بافتی نمونه، نوع دقیق سارکوم، درجه بدخیمی و ویژگی های سلولی را مشخص می کند.
روشهای درمان سارکوم
درمان تومور های سارکوم به نوع، مرحله، محل تومور و وضعیت کلی سلامت شما عزیزان بستگی دارد و ترکیبی از چند روش درمانی می باشد. در ادامه به مهمترین روش های درمان سارکوم اشاره می نماییم:
جراحی
جراحی یکی از اصلی ترین و موثرترین روش های درمان سارکوم به ویژه در مراحل اولیه بیماری است. هدف از جراحی، برداشت کامل تومور به همراه حاشیه ای از بافت سالم اطراف آن است تا احتمال باقی ماندن سلول های سرطانی و عود بیماری به حداقل برسد. در برخی موارد برای افزایش موفقیت جراحی، قبل از آن از روش هایی مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی استفاده می شود تا اندازه تومور کاهش یابد و بعد از جراحی نیز درمان های مکمل برای جلوگیری از عود بیماری تجویز می شود.
پرتو درمانی
پرتو درمانی یکی از روش های مهم در درمان تومورهای سارکوم بوده که با استفاده از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس یا پروتون، سلول های سرطانی را هدف قرار داده و نابود می کند. این روش با دقت بالا انجام می‌شود تا به بافت های سالم اطراف کمترین آسیب وارد شود.
این روش به عنوان درمان کمکی قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور یا پس از جراحی برای کاهش خطر عود موضعی به کار می رود. در برخی موارد که جراحی امکان پذیر نیست یا تومور در محل حساسی قرار دارد، پرتودرمانی به عنوان درمان اصلی مورد استفاده قرار می گیرد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی یکی از درمان موثر در درمان تومورهای سارکوم بدخیم می باشد که از داروهای خاصی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کنند. این روش در سارکوم هایی که احتمال گسترش به دیگر نقاط بدن وجود دارد یا بعد از جراحی برای کاهش احتمال بازگشت تومور به کار می رود.
بهتر است بدانید شیمی درمانی به طور سیستماتیک بر کل بدن تاثیر می گذارد و سلول های سرطانی که در نقاط دورتر از محل اصلی تومور پراکنده شده باشند را هدف قرار می دهد. داروهایی مانند دوکسوروبیسین و ایفوسفامید از جمله داروهای رایج در درمان سارکوم هستند و به صورت ترکیبی برای افزایش اثر بخشی و نتایج درمان استفاده می شوند.
درمان هدفمند
درمان هدفمند از روش های نوین درمان سارکوم بوده که با استفاده از داروهایی که به طور خاص به مسیرهای مولکولی و ژنتیکی سلول های سرطانی حمله می کنند، سلول های سرطانی را هدف قرار می دهد. این روش در سارکوم هایی که دارای جهش های خاص ژنتیکی هستند مانند سارکوم استرومایی گوارشی موثر است. داروهایی مانند ایماتینیب به طور خاص برای مهار فعالیت آنزیم ها یا پروتئین هایی که موجب رشد و تقسیم غیرقابل کنترل سلول های سرطانی می شوند طراحی شده اند.
بیشتر بخوانید: کیست پانکراس چیست؟
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی با تقویت یا تغییر عملکرد سیستم ایمنی بدن به مبارزه با سلول های سرطانی کمک می کند. در سارکوم ها که سیستم ایمنی قادر به شناسایی و نابودی سلول های سرطانی نمی باشد، ایمونوتراپی با استفاده از داروهایی مانند مهارکننده های نقاط کنترل ایمنی یا واکسن های خاص، سیستم ایمنی را تحریک می کند تا سلول های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد.
بهتر است بدانید این روش در سارکوم هایی که به درمان های دیگر مقاوم هستند، روشی موثری است. اگرچه ایمونوتراپی در برخی سارکوم ها هنوز در حال تحقیق است اما در موارد خاص، در سارکوم های متاستاتیک یا پیشرفته، نتایج فوق العاده ای ارائه می دهد.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، درمان تومورهای سارکوم چالشی پیچیده بوده که نیاز به رویکردی چند جانبه و دقیق دارد. با پیشرفت های علمی و پزشکی، روش های جدید درمانی مانند درمان هدفمند و ایمونوتراپی به افرادی که پیشتر گزینه های محدودی داشتند، امید جدیدی بخشیده است. انتخاب بهترین روش درمانی به نوع سارکوم، مرحله بیماری و وضعیت عمومی بستگی دارد به همین دلیل روشهای درمان برای هر فرد متفاوت است. دکتر فرزاد واقف داوری با تجربه ارزشمند در زمینه جراحی تومورهای سارکوم و بهره گیری از روشهای نوین درمانی، یکی از گزینه های قابل اعتماد در مسیر درمان این بیماری است.