سرطان رحم یکی از شایع ترین سرطان های دستگاه تناسلی زنان بوده که اغلب در سنین پس از یائسگی بروز می کند. این بیماری زمانی ایجاد می شود که سلول های غیرطبیعی در لایه داخلی رحم (آندومتر) شروع به رشد کنترل نشده می کنند و به بخش های دیگر بدن نیز گسترش می یابند. اما چرا برخی زنان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می گیرند؟ آیا علائم هشداردهنده ای وجود دارد که بتوان با آگاهی از آنها، این بیماری را زودتر تشخیص داد و از پیشرفت آن جلوگیری کرد؟ در این مقاله قصد داریم به بررسی سرطان رحم، انواع، عوامل خطر، علائم اولیه، روش های تشخیص، گزینه های درمانی و راه های پیشگیری بپردازیم پس با ما همراه باشید.
سرطان رحم چیست؟
سرطان رحم یکی از شایع ترین بیماری های بدخیم در میان زنان بوده که اغلب در سنین بالا به ویژه بعد از یائسگی بروز پیدا می کند. رحم عضوی در لگن بانوان بوده که نقش اصلی آن در دوران بارداری، نگهداری و تغذیه جنین است. این عضو دچار انواع مختلفی اعم از سرطان آندومتر، سرطان سارکوم و سرطان دهانه رحم می باشد که هرکدام ویژگی ها، علائم و روش های درمانی متفاوتی دارند.
در شایع ترین نوع سرطان رحم که با عنوان سرطان آندومتر شناخته می شود، سلول های غیرطبیعی در لایه داخلی رحم (آندومتر) شروع به رشد سریع و کنترل نشده می کنند. در صورتی که این بیماری به موقع تشخیص داده نشود، ممکن است به بافت ها و اندام های اطراف گسترش یابد و جان فرد را به خطر بیندازد.
علائم سرطان رحم
سرطان دهانه رحم یکی از سرطان های شایع دستگاه تناسلی بانوان بوده که در مراحل ابتدایی بدون علائم است. به همین دلیل، غربالگری منظم برای تشخیص زودهنگام اهمیت بسیار زیادی دارد. در ادامه به رایج ترین علائم مرتبط با سرطان رحم اشاره می نماییم:
- بی اشتهایی
- خستگی مزمن
- ادرار دردناک
- درد در ناحیه لگن
- کاهش وزن بی دلیل
- خونریزی پس از یائسگی
- تورم در یک یا هر دو پا
- تهوع یا ناراحتی گوارشی
- خونریزی غیر معمول واژینال
- خونریزی پس از رابطه جنسی
- درد در ناحیه پایین شکم یا کمر
- خونریزی بین دوره های قاعدگی
- درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی
- تکرر ادرار یا مشکل در دفع ادرار و مدفوع
- ترشحات غیرعادی از واژن (گاهی با بوی نامطبوع یا خونی)
- اختلالات روده یا مثانه (مانند یبوست، اسهال، وجود خون در ادرار یا مدفوع)
بیشتر بخوانید: سرطان تخمدان چیست؟
علت بروز سرطان رحم
بهتر است بدانید با اینکه علت دقیق این بیماری به طور قطعی مشخص نشده اما تحقیقات پزشکی مجموعه ای از عوامل خطر را شناسایی کرده اند که احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند. آشنایی با این عوامل به شناسایی زودهنگام و پیشگیری موثرتر کمک می کند. در ادامه به مهمترین دلایل احتمالی بروز سرطان رحم اشاره می نماییم:
- دیابت
- سیگار کشیدن
- چاقی یا اضافه وزن
- عدم تجربه بارداری و زایمان
- افزایش سن (بیش از 50 سال)
- هورمون درمانی جایگزین (HRT)
- زایمان در سنین پایین (زیر 17 سال)
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- مصرف طولانی مدت داروی تاموکسیفن
- عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
- یائسگی در سنین بالا (دیرتر از حالت طبیعی)
- استفاده طولانی مدت از قرص های ضدبارداری
- شروع قاعدگی در سنین پایین (قبل از 12 سالگی)
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان رحم یا دهانه رحم
- ابتلا همزمان به بیماری های مقاربتی مانند کلامیدیا
- عدم تعادل هورمونی به ویژه افزایش سطح استروژن
- ترشحات غیرطبیعی و مشکلات قاعدگی مکرر یا دردناک
انواع سرطان رحم
سرطان رحم بیماری ای بوده که از رشد غیر طبیعی سلول ها در نواحی مختلف رحم ایجاد می شود. با توجه به محل شروع و نوع سلول های درگیر، این سرطان انواع مختلفی دارد. در ادامه با رایج ترین انواع سرطان رحم آشنا می شویم:
سرطان آندومتر (Endometrial Cancer)
شایع ترین نوع سرطان رحم بوده که از لایه داخلی رحم به نام اندومتر آغاز می شود. این نوع پس از یائسگی با علائمی مانند خونریزی یا لکه بینی غیرطبیعی ظاهر می شود و در صورت تشخیص زودهنگام درمان پذیری بالایی دارد.
سارکوم رحم (Uterine Sarcoma)
این نوع نادرتر بوده و از بافت های عضلانی رحم (میومتریوم) یا بافت های همبند آن شروع می شود. از علائم آن میتوان به درد شکمی، خونریزی شدید و تورم ناحیه شکم اشاره کرد. روش درمان این عارضه متفاوت از سرطان آندومتر بوده و معمولا تهاجمی تر محسوب می شود.
سرطان سلول های سنگفرشی دهانه رحم
این نوع سرطان که حدود 70 تا 80 درصد از سرطان های دهانه رحم را تشکیل می دهد از سلول های نازک و صاف سطح دهانه رحم منشا می گیرد. این ناحیه محل اتصال رحم به واژن بوده و این سرطان بیشتر در اثر عفونت طولانی مدت با ویروس HPV ایجاد می شود.
بیشتر بخوانید: سرطان کلیه چیست؟
آدنوکارسینوم دهانه رحم
حدود 20 درصد از سرطان های دهانه رحم از این نوع اند. آدنوکارسینوم از سلول های غده ای داخل کانال دهانه رحم شروع می شود که مسئول ترشح مخاط هستند. تشخیص این نوع دشوارتر بوده و نیاز به دقت بیشتر در بررسی علائم دارد.
کارسینوم ادنواسکواموس
این نوع سرطان ترکیبی از دو نوع قبلی بوده یعنی هم سلول های سنگفرشی و هم سلول های غده ای را درگیر می کند. بهتر است بدانید حدود 5 تا 6 درصد از موارد سرطان دهانه رحم را شامل می شود و در زنان میانسال دیده می شود.
سرطان سلول های کوچک دهانه رحم
نوعی نادر ولی تهاجمی از سرطان دهانه رحم بوده که سرعت رشد بالایی دارد. این سرطان تمایل زیادی به گسترش به سایر بخش های بدن دارد و به درمان های ترکیبی مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی نیاز دارد.
تومورهای مخاطی رحم
تومورهای مخاطی ممکن است در بخش های مختلف رحم یا دهانه آن ایجاد شوند. برخی از این تومورها خوش خیم هستند اما در برخی موارد نیز بدخیم شده و به بافت های مجاور حمله می کنند.
لنفوم و سارکوم دهانه رحم
این دو نوع بسیار نادر هستند و معمولا از سلول های سیستم لنفاوی یا بافت های همبند دهانه رحم منشا می گیرند. درمان آنها با سایر انواع سرطان دهانه رحم متفاوت بوده و نیاز به پیگیری تخصصی تر دارد.
سرطان رحم بدخیم
این دسته از تومورها قابلیت نفوذ به بافت های مجاور و گسترش به سایر نقاط بدن از طریق خون و لنف را دارند. شایع ترین علائم آن، خونریزی غیرعادی به ویژه بعد از یائسگی است. درد لگن، ترشحات غیرطبیعی و رابطه جنسی دردناک از دیگر علائم آن هستند.
روشهای تشخیص سرطان رحم
بسیاری از زنان در مواجهه با علائمی مانند خونریزی های غیرطبیعی یا درد لگنی، نگران احتمال وجود بیماری های رحم از جمله سرطان هستند. گرچه این علائم همیشه نشانه ای از سرطان نیستند اما نباید نادیده گرفته شوند. برای تشخیص دقیق و زودهنگام باید به بهترین جراح انکولوژی تهران مراجعه نمایید. حال در ادامه به مهمترین روشهای تشخیص این عارضه می پردازیم:
- معاینه لگنی
- آزمایش خون
- هیستروسکوپی
- آزمایش پاپ اسمیر
- بیوپسی آسپیراسیون
- تصویربرداری با MRI
- بیوپسی (نمونه برداری)
- سی تی اسکن (CT Scan)
- دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C)
- سونوگرافی ترانس واژینال (TVU)
- عکسبرداری از قفسه سینه با اشعه ایکس
روشهای درمان سرطان رحم
لازم به ذکر است درمان های سرطان رحم با توجه به مرحله بیماری، شرایط بیمار و نوع تومور متنوع و ترکیبی هستند. هدف از درمان، حذف کامل تومور، جلوگیری از گسترش آن و کاهش علائم بیماری است. در ادامه تمامی روشهای درمانی مورد استفاده برای سرطان رحم ذکر شده است:
- هیسترکتومی
- شیمی درمانی
- جراحی رادیکال
- پرتودرمانی خارجی
- ایمونوتراپی (ایمنی درمانی)
- هورمون درمانی با پروژسترون
- براکی تراپی (پرتودرمانی داخلی)
- جراحی دبالکینگ (Debulking surgery)
- درمان دارویی هدفمند (Targeted therapy)
- جراحی با لاپاروسکوپ (هیسترکتومی سوراخ کلیدی)
- سالپنگواوفورکتومی (برداشتن لوله های فالوپ و تخمدان ها)
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، سرطان رحم یکی از شایع ترین سرطان ها در میان بانوان بوده که با تشخیص به موقع و انتخاب روش درمانی مناسب، قابل کنترل و درمان خواهد بود. امروزه با پیشرفت های قابل توجه در علم پزشکی و درمان های نوین، بیماران با پیروی از یک برنامه درمانی جامع و اصولی، شانس بالایی برای بهبودی دارند. روش های درمانی متعددی برای مقابله با این بیماری وجود دارد که بسته به مرحله پیشرفت سرطان، نوع آن و شرایط فردی بیمار، توسط پزشک متخصص انتخاب می شوند. دکتر فرزاد واقف داوری، جراح عمومی و فلوشیپ فوق تخصصی سرطان یکی از پزشکان برجسته در زمینه جراحی و درمان سرطان های زنان از جمله سرطان رحم است.