ملانوما یکی از جدی ترین انواع سرطان پوست بوده که از سلول های تولید کننده رنگدانه پوست به نام ملانوسیت ها آغاز می شود. این بیماری پوستی ملانوما در ابتدا شبیه به یک خال معمولی به نظر می رسد اما با گذشت زمان تغییراتی در رنگ، شکل یا اندازه بوجود می آید که نشان دهنده ماهیت سرطانی آن است. با توجه به افزایش آمار ابتلا در سال های اخیر، شناخت این بیماری و راههای پیشگیری از آن برای همه افراد، مخصوصا کسانی که پوست روشن تری یا سابقه خانوادگی دارند، ضروری است. در این مقاله به بررسی جامع ملانوما، علائم، انواع، دلایل و روشهای درمان آن می پردازیم پس با ما همراه باشید.
ملانوما چیست؟
ملانوما نوعی سرطان پوست بوده که از سلول های رنگ دانه ساز به نام ملانوسیت ها در پوست شروع می شود. این بیماری بیشتر در نواحی که پوست در معرض نور آفتاب قرار دارد، مشاهده می شود اما در هر جایی از بدن حتی در چشم ها و دهان نیز ایجاد می شود. ملانوما یکی از انواع سرطانی بوده که در صورت عدم درمان به موقع به سرعت به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد و به اندام های داخلی آسیب می زند.
علائم سرطان ملانوما
برخی از علائم رایج شامل مواردی بوده که در ادامه به آنها اشاره می نماییم:
علائم سرطان ملانوم خوش خیم
بهتر است بدانید خالهای خوش خیم علائم خطرناکی ایجاد نمی کند و ویژگی های آنها به شرح زیر است:
- خال های ایجاد شده بدون درد و خونریزی هستند.
- خال هایی ایجاد می‌شود که حاشیه های گرد و منظم دارند.
- اندازه خال ها کوچکتر از 6 میلی متر بوده و ثابت باقی می ماند.
- خال های خوش خیم تغییرات قابل توجهی در اندازه یا رنگ ندارند.
- رنگ خال های ایجاد شده نیز یکنواخت معمولا قهوه ای یا سیاه است.
علائم ملانوما
ملانوما بدخیم که نوعی سرطان پوست بوده و علائم خطرناکی دارد که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند. یکی از ویژگی های اصلی ملانوما بدخیم تغییرات ناگهانی در اندازه، شکل یا رنگ یک خال یا لکه است. ملانوما دارای حاشیه های دندانه دار، نامنظم یا غیر معمول است.
در ملانوما بدخیم، خال ها رنگ های مختلفی از جمله قهوه ای، سیاه، قرمز، سفید یا آبی دارند. این خال ها بزرگتر از 6 میلی متر هستند و به طور ناگهانی افزایش پیدا می کنند. ملانوما بدخیم باعث خارش، درد، خونریزی یا ایجاد زخم هایی می شود که بهبود نمی یابند و معمولا در نواحی اطراف خال، تورم یا التهاب مشاهده می شود.
دلایل بروز ملانوما
بهتر است بدانید این بیماری بنا به دلایل مختلفی بروز می کند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
- افرادی که پوست روشن دارند یا در دوران کودکی و نوجوانی دچار سوختگی شدید آفتاب شده اند، بیشتر در معرض ابتلا به ملانوما قرار دارند.
- افرادی که در خانوادشان سابقه ملانوما یا سایر انواع سرطان های پوست وجود دارد، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- افرادی که تعداد زیادی خال های معمولی دارند یا خال هایی با ویژگی های خاص مانند خال های آتیپیک یا غیرمعمول، بیشتر در معرض خطر ملانوما هستند.
- احتمال ابتلا به ملانوما با افزایش سن بیشتر می شود، اگرچه این بیماری در هر سنی بروز می کند. همچنین لازم به ذکر است در برخی موارد مردان بیشتر از زنان در معرض خطر هستند.
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند بیماران مبتلا به HIV یا افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان های پوست از جمله ملانوما هستند.
- تماس طولانی مدت یا مکرر با اشعه UV به ویژه در معرض نور خورشید، یکی از بزرگ ترین عوامل خطر برای بروز ملانوما است. این اشعه ها به DNA سلول های پوست آسیب رسانده و موجب بروز تغییرات سرطانی می شوند.
سایر دلایل بروز بیماری پوستی ملانوم
- پوست روشن
- سن و جنسیت
- تعداد زیاد خال‌ها
- سیستم ایمنی ضعیف
- سابقه خانوادگی ملانوما
- تاریخچه سوختگی های شدید آفتاب
- وجود خال های غیرمعمول یا آتیپیک
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
- قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش
بیشتر بخوانید: کیست پانکراس چیست؟
انواع تومورهای پوستی ملانوما
انواع بیماری پوستی ملانوما بر اساس شکل ظاهری، محل بروز و میزان پیشرفت آن تقسیم بندی می شود. شناخت این انواع به تشخیص دقیق و انتخاب روش درمانی مناسب کمک زیادی می کند. به طور کلی مهمترین انواع ملانوما به شرح زیر است:
- ملانوم سطحی: شایع ترین نوع ملانوما بوده که به صورت لکه ای با رنگ های مختلف قهوه ای، مشکی، قرمز یا حتی آبی ظاهر می شود و به آرامی در سطح پوست گسترش می یابد.
- ملانوم ندولار: این نوع ملانوم رشد سریعی دارد و به شکل توده ای تیره و برجسته روی پوست مشاهده می شود. برخلاف نوع سطحی به عمق پوست نفوذ می کند و با خونریزی یا زخم همراه است.
- ملانوم لنتیگو مالیگنا: بیشتر در افراد مسن و در نواحی که در معرض آفتاب زیاد هستند، ایجاد می شود. ابتدا به صورت لکه ای صاف و قهوه ای رنگ مشاهده می شود و به تدریج تغییر می کند.
- ملانوم آکرال لنتیجینوس: این نوع بسیار نادرتر بوده و بیشتر در کف دست، کف پا یا زیر ناخن ها مشاهده می شود. این نوع در افراد با پوست تیره رایج است و معمولا دیر تشخیص داده می شود.
مراحل پیشرفت ملانوما
در مرحله اولیه، ملانوم به صورت یک لکه یا خال جدید بر روی سطح پوست ظاهر می شود. این لکه به صورت مسطح بوده و در ابعاد و رنگ تغییراتی نشان می دهد. در این مرحله، بیماری اغلب محدود به پوست است و هنوز به لایه های عمیق پوست یا سایر قسمت های بدن گسترش نیافته است.
اگر این عارضه درمان نشود، به مرحله تهاجمی می رسد که در آن سلول های سرطانی به لایه های عمیق پوست نفوذ می کنند. در این مرحله، به گره های لنفاوی اطراف یا سایر بخش های بدن مانند ریه ها، کبد یا مغز گسترش می یابد که این امر به مرحله متاستاتیک یا پیشرفته بیماری تبدیل می شود.
توده ملانوما در کدام قسمت بدن تشکیل می شود؟
توده‌های ملانوما در هر قسمت از بدن تشکیل می شوند اما بیشتر در نواحی که پوست در معرض نور آفتاب قرار دارد مانند صورت، گردن، پشت، سینه و دست ها مشاهده می شوند. در مردان، ملانوما اغلب در پشت بدن و در زنان در ساق پاها دیده می شود. علاوه بر این، ملانوما در نواحی دیگر بدن مانند کف دست ها، کف پاها، ناخن ها و حتی در داخل دهان یا چشم ها نیز ایجاد می شود.
بیشتر بخوانید: جراحی لاپاراسکوپی روده بزرگ
روشهای پیشگیری از تومورهای ملانوما
پیشگیری از ملانوما به کاهش خطر قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی و مراقبت های منظم از پوست بستگی دارد. در ادامه برخی از روشهای پیشگیری از تومورهای ملانوما بیان شده است.
- پرهیز از برنزه کردن
- استفاده از کرم ضد آفتاب
- آگاهی از تاریخچه خانوادگی
- کنترل و بررسی منظم پوست
- محدود کردن قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- پوشیدن لباس های محافظ مانند کلاه‌های لبه دار و لباس های با پوشش کامل
روشهای تشخیص ملانوما
تشخیص ملانوما و میزان گسترش این تومور با بررسی دقیق پوست و استفاده از روش های تصویربرداری و آزمایشات خاص انجام می شود که در ادامه به برخی از مهمترین روشهای تشخیص این عارضه اشاره می نماییم:
- بیوپسی
- معاینه بالینی پوست
- تصویربرداری های پیشرفته مانند سی تی اسکن یا ام آر آی
روشهای درمان تومورهای ملانوما
درمان تومورهای ملانوما به مرحله پیشرفت بیماری، نوع ملانوما و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. روش های درمانی معمول شامل موارد زیر هستند.
- جراحی
- رادیوتراپی
- ایمونوتراپی
- شیمی درمانی
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، بیماری پوستی ملانوما خطرناک بوده که با تشخیص زودهنگام و اقدامات پیشگیرانه میتوان از گسترش آن جلوگیری نمایید. آگاهی از علائم تغییرات پوستی، استفاده از اقدامات محافظتی در برابر آفتاب و پیگیری منظم پوست تاثیر زیادی در پیشگیری از این سرطان دارد. اگرچه درمان های موثری برای ملانوما وجود دارد اما مراقبت از پوست و توجه به تغییرات آن، بهترین راه برای مقابله با این بیماری است. در این راستا، دکتر فرزاد واقف داوری، متخصص جراحی عمومی و فلوشیپ جراحی انکولوژی با تجربه فراوان در زمینه درمان تومورهای پوستی از جمله ملانوم نقش موثری در تشخیص، درمان و مدیریت این بیماری ایفا می کند.