کیست پانکراس از جمله مشکلاتی بوده که بدون علائم خاصی در بدن ایجاد می شود و تا مدت ها پنهان می ماند. این کیست ها که به صورت کیسه های پر از مایع در بافت پانکراس ظاهر می شوند، خوش خیم یا در برخی موارد نگران کننده می باشند. در سال های اخیر با پیشرفت روش های تصویربرداری پزشکی، تشخیص این کیست ها در مراحل اولیه افزایش یافته است. بیماری های کیست پانکراس انواع مختلفی دارند که بسته به نوع، اندازه و محل قرارگیری، نیاز به بررسی های دقیق پیدا می کنند. در این مقاله به بررسی موضوعات مختلفی اعم از دلایل بروز، علائم، انواع، روشهای پیشگیری، تشخیص و درمان این عارضه می پردازیم.
کیست پانکراس چیست؟
کیست پانکراس یک تجمع غیرطبیعی مایع در بافت پانکراس بوده که به صورت یک کیسه یا حفره در داخل این اندام شکل می گیرد. این کیست ها دارای اندازه های مختلفی بوده که با توجه به نوع مایع داخل آنها به دو دسته کیست های غیرنئوپلاستیک و نئوپلاستیک تقسیم می شوند که هر کدام به شاخه های مختلف تقسیم خواهد شد. در بسیاری از موارد، کیست پانکراس به خودی خود مشکل ساز و خطرناک نبوده و با علائم خاصی ظاهر نمی شود.
علائم کیست پانکراس
همانطور که در بالا ذکر کردیم در اکثر مواقع کیست پانکراس بدون علائم بوده، مخصوصا اگر اندازه کوچکی داشته باشد و باید برای تشخیص آن به بهترین پزشک مانند دکتر فرزاد واقف داوری مراجعه نمایید. اما در صورت بزرگ تر شدن یا عوارضی مانند عفونت یا خونریزی علائم زیر بروز می کند:
- زردی
- درد شکم
- نفخ و احساس پری
- کاهش وزن بی دلیل
- تغییرات در عادات گوارشی
علت بروز کیست پانکراس
بهتر است بدانید این عارضه بنا به دلایل مختلفی بروز می کند که در ادامه به آنها اشاره می نماییم:
- عفونت: در برخی موارد، عفونت های مزمن در پانکراس باعث بروز این عارضه می شوند.
- تومورها: بعضی از تومورهای خوش خیم یا بدخیم پانکراس سبب بروز تشکیل کیست های پانکراس می شوند.
- آسیب های فیزیکی: ضربه یا آسیب به پانکراس مانند تصادفات یا جراحی های قبلی باعث ایجاد کیست می شود.
- سنگ‌های صفراوی: گاهی اوقات سنگ های صفراوی سبب انسداد مجاری پانکراس و ایجاد کیست پانکراس می شوند.
- اختلالات ژنتیکی: برخی بیماری های ارثی مانند سندروم کورتیکو پانکراس یا بیماری های ژنتیکی دیگر خطر ابتلا به کیست پانکراس را افزایش می دهند.
- التهاب پانکراس یا پانکراتیت: یکی از شایع ترین علل ایجاد کیست پانکراس، التهاب پانکراس بوده که به صورت حاد یا مزمن رخ می دهد. در این حالت، تجمع مایع در پانکراس منجر به تشکیل کیست می شود.
انواع کیست پانکراس
کیست پانکراس به انواع مختلفی تقسیم می شود که دارای ویژگی ها و ساختار متفاوتی می باشند. مهمترین انواع کیست های پانکراس عبارتند از:
- کیست های نئوپلاستیک اپیتلیال: این کیست ها به دلیل رشد غیرطبیعی سلول های پانکراس به وجود می آیند.
- کیست های سراتو پانکراس: معمولا این کیست ها خوش خیم هستند و به طور عمده در ناحیه سر پانکراس ایجاد می شوند.
- کیست های مخلوط: این کیست ها بدخیم بوده و به سرطان پانکراس تبدیل می شوند. بهتر است بدانید در این کیست ها، مایع لزج و غلیظ وجود دارد.
- کیست های پاپیلاری: این کیست ها در داخل مجاری پانکراس بوجود می آید و خوش خیم یا بدخیم می باشند و در ناحیه مجاری پانکراس یا بخش های دیگر آن رشد می کنند.
- کیست های اپی تلیال مجاری : این کیست ها در مجاری پانکراس ایجاد می شوند و در اثر انسداد مجاری پانکراس یا آسیب به این مجاری به وجود می آیند و شامل کیست های خوش خیم و بدخیم می باشند.
- کیست های کلوئید: افراد مبتلا به فیبروز کیستیک، کیست های پانکراس را به دلیل اختلال در ترشح مایعات پانکراس و انسداد مجاری پانکراس تجربه می کنند.
بیشتر بخوانید: جراحی لاپاراسکوپی روده بزرگ
عوارض کیست پانکراس
کیست پانکراس منجر به بروز عوارض مختلفی می شود و در صورتی که کیست پانکراس درمان نشود، این عوارض بروز می کند. برخی از مهمترین عوارض کیست پانکراس به شرح زیر است:
- دیابت
- خونریزی
- درد و تب
- تومورهای سرطانی
- افت فشار خون، سرگیجه و ضعف
- انسداد در مجاری گوارشی، درد، نفخ و مشکلات هضمی
- انتشار مایع کیستی در ناحیه شکم و التهاب حاد در ناحیه پانکراس و پریتونیت
عوامل موثر در افزایش خطر کیست پانکراس
- همینطور استعمال سیگار خطر بروز پانکراتیت و مشکلات پانکراس را افزایش می دهد.
- افرادی که تحت جراحی پانکراس قرار گرفته اند در معرض خطر بروز این عارضه قرار می گیرند.
- مصرف مفرط الکل یکی از عوامل اصلی پانکراتیت مزمن بوده که خطر بروز کیست پانکراس را افزایش می دهد.
- برخی از اختلالات ارثی مانند فیبروز کیستیک که بر عملکرد پانکراس تاثیر می گذارد باعث تشکیل کیست در پانکراس می شوند.
- خطر بروز کیست پانکراس با افزایش سن بیشتر می شود و بعضی از تحقیقات نشان داده اند که مردان بیشتر از زنان به این مشکل دچار می شوند.
- یکی از شایع ترین علل ایجاد کیست پانکراس، التهاب پانکراس بوده که حاد یا مزمن می باشد. پانکراتیت مزمن باعث تشکیل کیست های پانکراس می شود.
- افرادی که سابقه بیماری های گوارشی مانند بیماری های کبدی، سنگ های صفراوی یا انسداد مجاری صفراوی دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا کیست پانکراس قرار دارند.
روشهای پیشگیری از کیست پانکراس
پیشگیری از کیست پانکراس به طور خاص چالش برانگیز بوده زیرا این کیست ها بنا به دلایل مختلفی از جمله بیماری های مزمن و اختلالات ژنتیکی به وجود می آیند. اما با انجام برخی اقدامات میتوان احتمال بروز آنها را کاهش داد.
- کاهش یا قطع مصرف الکل از بروز این مشکلات جلوگیری می کند.
- مصرف غذاهای سالم، کم چربی و پر از فیبر، میوه ها و سبزیجات سلامت پانکراس را حفظ می کند.
- افرادی که از بیماری های مزمن گوارشی مانند دیابت، سنگ های صفراوی یا بیماری های کبدی رنج می برند باید تحت مراقبت و درمان مناسب قرار بگیرند.
- همچنین اگر شما دارای سابقه خانوادگی بیماری های پانکراس یا مشکلات ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک هستید باید به طور منظم تحت معاینه و آزمایش های پزشکی قرار بگیرید.
بیشتر بخوانید : ملانوم چیست؟
روشهای تشخیص کیست پانکراس
ابتدا جهت تشخیص این عارضه باید به بهترین جراح عمومی تهران مراجعه نمایید تا با استفاده از روشهای تشخیص مختلف، بهترین روش درمان را برای شما عزیزان در نظر بگیرد. به طور کلی روشهای تشخیص این عارضه به شرح زیر است:
- بیوپسی
- ام آر آی
- سی تی اسکن
- اندوسونوگرافی
- آزمایشات خون
- سونوگرافی شکم
روشهای درمان کیست پانکراس
درمان کیست پانکراس به نوع کیست، اندازه، علائم و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. در برخی موارد، کیست های پانکراس نیازی به درمان خاصی ندارند و باید تحت نظارت پزشک قرار گیرند اما در مواردی که کیست بزرگ شود یا منجر به بروز عوارضی شود باید درمان های خاص انجام شود. روشهای درمان کیست پانکراس به شرح زیر است:
- دارو درمانی
- مراقبت و پیگیری منظم
- برداشتن کیست با جراحی
- آندوسکوپی و تخلیه کیست در کیست های عفونی
- درمان با آنتی بیوتیک ها برای عفونت های ناشی از کیست
- درمان تومورهای پانکراس در صورت وجود کیست های نئوپلاستیک
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، کیست پانکراس اگرچه در بسیاری از موارد بی علائم می باشد اما در صورت عدم تشخیص یا درمان منجر به مشکلات جدی می شود. پیگیری منظم وضعیت پانکراس، اتخاذ سبک زندگی سالم و مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم از اهمیت بالایی برخوردار است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب به جلوگیری از عوارض و بهبود کیفیت زندگی کمک می کند، بنابراین هرگونه علائم و نگرانی در مورد سلامت پانکراس را باید جدی بگیرید.